همان طور که می‌دانید بافت مغز و در کل سیستم عصبی بدن، به عنوان یکی از حساس‌ترین بافت‌های بدن شناخته می‌شود. به همین دلیل در جراحی‌های مربوط به بافت مغز، از جمله جراحی‌های کانون‌های تشنجی مغز، نیاز به استفاده از تجهیزات نظارتی- محافظتی خواهیم داشت که بتوان با کمک آن بر فرایند عمل نظارت داشت و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری به عمل آورد. به عنوان یک اقدام نظارتی محافظتی، می‌توان به نورومانیتورینگ اشاره کرد که در این مطلب به شرح آن می‌پردازیم.
نورومانیتورینگ چیست؟
نورمانیتورینگ یا Intraoperative neuromonitoring یا به اختصار IONM ، تحت عنوان پایش عصبی حین عمل نیز شناخته می‌شود. نورومانیتورینگ عصبی در واقع فرایندی است که با هدف محافظت از سیستم عصبی، توسط نظارت مداوم بر سیستم عصبی بیمار (شامل مغز، نخاع و اعصاب)، در طی اعمال جراحی سیستم عصبی، از جمله جراحی‌های کانون‌های تشنجی مغز، مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولاً مکانیسم عمل IONM به صورت ارسال تکانه‌های الکتریکی به سیستم عصبی و سپس اندازه گیری تأثیر آن‌ها بر سیستم عصبی، است. برای انجام نورومانیتورینگ در اعمال جراحی کانون‌های تشنجی مغز، الکترودهای دستگاه به مچ دست، مچ پا، پوست سر و گاهی اوقات به گروه های عضلانی خاصی متصل می شود.
طی اعمال جراحی کانون‌های تشنجی مغز، یک فیزیولوژیست عصبی- جراحی، تحت نظارت یک پزشک واجد شرایط IONM، به طور مداوم اطلاعات حاصل از نورومانیتورینگ را کنترل می‌کند. در مواقعی که تغییر نوروفیزیولوژیک قابل توجهی تشخیص داده شود، تیم IONM با اطلاع سریع به پزشک و تیم جراحی و در نتیجه پاسخ سریع به فرایند آسیب، موجب جلوگیری از گسترش آسیب خواهند شد. نورومانیتورینگ در حین اعمال جراحی کانون‌های تشنج می تواند آسیب‌هایی که در حین عمل به نواحی نزدیک به کانون‌های تشنجی وارد می شود آشکار ساخته و از تشدید آن‌ها جلو گیری نمایند. از جمله این آسیب ها می‌توان به ایسکمی احتمالی نواحی اطراف کانون تشنجی، صدمات مکانیکال، خون ریزی و… اشاره کرد.
تاریخچه نورمانیتورینگ:
نورومانیتورینگ یا پایش سیستم عصبی، در حال حاضر در اغلب اعمال جراحی عصبی در ایالات متحده مورد استفاده قرار می‌گیرد.. اولین استفاده از IONM به دهه 1930 برمی‌گرد که در آن زمان، از تحریک مستقیم مغز برای شناسایی قشر حرکتی بیماران مبتلا به صرع که تحت عمل جراحی داخل جمجمه قرار می‌گرفتند، از روش نظارت بر سیستم عصبی، استفاده می‌شد. بعد از آن در دهه 1980، معرفی آزمایش‌های نظارتی جدید و اختراع ماشین تجاری IONM یا همان دستگاه نورومانیتورینگ، امکان استفاده گسترده از این تکنیک را فراهم کرد.
در کل، پیشرفت‌های فناوری در 20 سال گذشته، زمینه تکامل مدام تکنیک‌های نظارتی از جمله نورومانیتورینگ را فراهم کرده است. همچنین در دسترس بودن گسترده شبکه‌های کامپیوتری و سیستم‌های ارتباطی موجب فراهم شدن امکان اجرای نورمانیتورینگ از راه دور شده است که همین موضوع بر محبوبیت این تکنیک نظارتی، افزوده است.
نحوه نورومانیتورینگ در جراحی‌های کانون‌های تشنجی مغز:
برای انجام نورومانیتورینگ در حین اعمال جراحی کانون‌های تشنجی مغز، لازم است بیمار از 24 ساعت قبل از عمل، از لحاظ تست سلامت بررسی شده تا بتوان در حین عمل او، از تکنیک نظارتی نورومانیتورینگ استفاده کرد. همچنین، در روز عمل، قبل از اقدام به بیهوش کردن بیمار، لازم است الکترودهای استریل دستگاه به نواحی سر، صورت، دست‌ها و پاها متصل شده و پس از آن تست قبل از بیهوشی انجام گردد. پس از انجام این مراحل، الکترودها همگی به رایانه و دستگاه نورومانیتورینگ متصل می‌شوند و بنابر این در تمامی طول مدت زمان عمل، از زمان بدو بیهوشی، ورود جراح و تا پایان عمل، سیستم عصبی بیمار و فرایند عمل کاملا تحت نظارت خواهد بود.
اهمیت کاربرد نورومانیتورینگ در اعمال جراحی کانون‌های تشنجی مغز:
همان طور که گفته شد، تکنیک نظارتی نورومانیتورینگ به طور گسترده در ایالا متحده و سایر نقاط جهان تیز در حال استفاده است. گزارشات ارائه شده، نشان می‌دهند که این با حساسیت بالای نورمانیتورینگ (به میزان ۹۲ درصد) و نیز میزان ۹۸ درصدیspecifecity به میزان زیادی می‌تواند آسیب‌های موجود در سیستم عصبی را در حین عمل، تشخیص دهد. لازم به ذکر است که تیمی که به عنوان فیزیولوژیست نورومانیتورینگ در اتاق عمل حاضر می‌شوند باید از مهارت و دانش بالایی برخوردار باشند تا بتوانند به راحتی اعمالی مانند تشخیص امواج مختل، تفسیر امواج ثبت شده و… را انجام دهد.
بسیاری از جراحان گفته‌اند که احتمال ایجاد آسیب در طی اعمال جراحی عصبی از جمله جراحی‌های کانون‌های تشنجی، بسیار زیاد است. همچینی لازم به ذکر است که نورومانیتورینگ یا پایش عصبی، می‌تواند در یافتن محل آسیب، شدت آسیب و نوع آسیب نیز کمک کنننده باشد.
سخن آخر:
- همان طور که در طی مطلب گفته شد، نورومانیتورینگ به عنوان یک روش نظارتی شناخته می‌شود که می‌توان از آن در حین اعمال جراحی سیستم عصبی مانند اعمال جراحی کانون‌ها تشنجی مغز که به جهت خارج کردن یا غیر فعال کردن کانون‌های مغز انجام می‌شود و… استفاده کرد. هدف از استفاده از تکنیک نورومانیتورینگ محافظت از سیستم عصبی و جلوگیری از بروز و یا پیشرفت و گسترش آسیب در آن خواهد بود. نکته جالب این است که همان طور که در طول مطلب گفته ایم، نورومانیتورینگ علاوه بر تشخیص وجود آسیب، محل آسیب، نوع و شدت آن را نیز مشخص خواهد کرد.
بدون نظر